پنجمین کرسی نظریه پردازی تمدنی 

بسم الله الرحمن الرحیم

پنجمین کرسی نظریه پردازی تمدنی با عنوان مدل توانمند سازی اقشار کم برخوردار با رویکرد مسجد در موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام  بر گزار شد.

در این نشست که خروجی کار تحقیقاتی حجه الاسلام حسنی در موسسه مطالعات راهبردی می باشد؛ ابتدا به تعریف مسئله، ضرورت و روش تولید محتوا اشاره داشتند و سپس به ارائه محتوا و نتیجه حاصله پرداختند.

ایشان گسترش ناهمگون شهری و ناکارآمدی نظام مدیریت و برنامه ریزی شهری را باعث معضلات فراوان دانستند.

ازمهمترین نتایج نظام شهرنشینی معاصر، تقلید از نظام توسعه محور غربی است، که منجر به پیدایش و گسترش محلات کم بخوردار در متن یا حاشیه شهرها شده است.

براساس آمارهای رسمی نزدیک به یک سوم جمعیت شهری ایران حاشیه نشین و کم برخوردار هستند.

چهارچوب  فکری مدیریت شهری در توانمندسازی برگرفته از نظام توسعه محور غربی بوده و اقدامات صورت گرفته با تقلید از الگوهای غربی صورت گرفته است و برمبانی واصول ارزش های مورد تایید دین اسلام نمی‌باشد لذا معضلاتی را درجامعه اسلامی بوجود آورده است. ازانجایی که اسلام یک دین  اجتماعی و تمدن سازانه است، از این رو ضرورت دارد از دریچه ای نو، سیستمی و تخصصی از منظر منابع و معارف دین به مسئله پرداخته شود تا میزان توانمندسازی افراد کم برخوردار با محوریت مسجد با تمرکز بر نیازهای خانواده افزایش یابد.

طرح هایی که در سالهای گذشته در باره توانمند سازی این اقشار پیاده سازی شده است از ضعفهای ذیل برخوردار بوده است:

1. رویکردها بیشتر کالبدی فضایی است.
2. به ابعاد دیگر زندگی انسان توجهی نداشتند.
3. غالبا سرمایه محور.
4. مداخله از نوع مستقیم و متمرکز بود.

و اما تمایز کار تحقیقاتی ارائه شده:

1. نگاه ما صرفا کالبدی نیست.
2. انسان شبکه ای توانمند می شود.
   1. (در ابعاد چهارگانه در شبکه هستی با محوریت خانواده و مسجد)
   2. سرمایه محور نیست و نگاهمان ببر پایه فرهنگ و ارتقاء دینداری
   3. نوع مداخله غیر مستقیم و بر پایه اعتماد است.
   4. ذی نفع، اقشار کم برخوردار، همان مناطق اند.

ایشان با نگاه سیستمی به اهداف سیستم توانمند سازی اقشار کم برخوردار پرداختند، نقطه شروع، و مرکز ثقل این سیستم را تبیین نمودند و سپس به برنامه حرکت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب پرداختند که مختصری از آن در ذیل می آید:

برنامه حرکت: توانمند سازی ابعاد انسانی

1. جسم: اعتدال جسمی،  ایجاد باشگاه‌‌های ورزشی و …
2. ذهنی: آموزش چگونگی حفظ ثروت و سرمایه زندگی و …
3. روانی و صفات درونی: ایجاد فضاهای سبز عمومی جهت تقویت روحیه نشاط و سرزندگی خانواده های کم برخوردار.
4. دوری از طمع ورزی و زود باوری در مسائل اقتصادی.
5. روحی: ترویج و فرهنگ‌سازی اقامه نماز شب در راستای توانمندسازی روحی و جسمی  و جلب روزی.

برنامه حرکت: توانمند سازی بانوان

1. پرکردن اوقات فراغت بانوان
2. آموزش روش صحیح همسرداری و تربیت فرزند.
3. حمایت برای ایجاد شغل مناسب زنان مانند ریسندگی، خیاطی ، صنایع دستی
4. ضرورت ایجاد نگرش صحیح نسبت به خانواده

برنامه حرکت: توانمند سازی بعد مدیریت اقتصادی خانواده

1. رشد دانش اقتصادی خانوارها در زمینه تولید ، توزیع و مصرف ثروت و دارایی ها
2. توجه ویژه به بازار و تشویق  به بازرگانی
3. ایجاد بازارچه های روز برای فروش محصولات خانگی

برنامه حرکت: توانمند سازی بعد فرهنگی خانواده

1. نهادینه سازی  شاخص های ازدواج اسلامی
2. فرهنگ‌سازی نهادینه سازی و تبدیل وظایف اقتصادی به مهارت های اقتصادی از قبیل برنامه ریزی برای کارآفرینی
3. معنابخشی و هدفمندسازی فعالیتهایی که در راستای کسب روزی

برنامه حرکت: توانمند سازی مدیریت شغلی

1. مکان یابی کاربری های تجاری سازگار و وابسته به هم در یک لکه بصورت متمرکز
2. ایجاد کاربری ها خرد وابسته به هم در جهت تولید یک محصول
3. رعایت شاخص ها و استانداردهای اسلامی در کسب و کار

برنامه حرکت: توانمندسازی بُعد مدیریت روابط اجتماعی

1. تقویت روابط اجتماعی و صله رحم
2. استفاده از حداکثر قدرت جمعی در راستای توانمندسازی با استفاده ازبسیج عمومی
3. تقویت مشارکت همه جانبهء افراد وگروه های اجتماعی

برنامه حرکت: توانمندسازی بُعد مدیریت تربیتی خانواده

1. وجود خانه عالم
2. وجود کاربری های تربیتی – حاکمیتی
3. وجود منزل مسئولین شهری
4. وجود منزل و رفت و آمد افراد الگو

برنامه حرکت: بُعد دانش های عمومی مورد نیاز خانواده

1. انتقال اطلاعات خطوط قرمز و امنیتی در مناطق کم برخوردار
2. آموزش حقوق شهروندی
3. آموزش قوانین همسایگی
4. آموزش چگونگی مطالبه گری از مسئولین

ایشان در مرحله بحرانهای سیستم توانمند سازی اقشار کم برخوردار به این موارد اشاره کردند:

1. ایجاد فاصله زیاد بین خانه و  محل کار
2. برخورد وتضاد میان هنجارها و نقش های اجتماعی افراد
3. ایجاد هایپر مارکت وشاپ سنتر در محله
4. توجه نکردن به نقش محوری مسجد در توانمندسازی
5. ایجاد، گسترش یا ارتقاء میزان جرم و جنایت

و در آخر ایشان نمونه راهبرد اقتصادی برای اجرایی شدن در یک محله را با جدول ارائه کردند: